ฎีกาเด่นรายวันโดยที่ปรึกษา ดร.วิเชียร ชุบไธสง นายกสภาทนายความ …
3272.อายุความผู้สาบสูญเรียกทรัพย์สินคืน
คำพิพากษาฎีกาที่ 4656/2566 (เล่ม 12 หน้า 2963) ศาลมีคำสั่งแสดงว่าโจทก์เป็นคนสาบสูญ ถือว่าโจทก์ถึงแก่ความตายเมื่อครบกำหนดระยะเวลาห้าปีนับแต่วันที่โจทก์ได้ไปเสียจากภูมิลำเนาหรือถิ่นที่อยู่โดยไม่มีใครรู้แน่ว่าโจทก์ยังมีชีวิตอยู่หรือไม่ ตาม ป.พ.พ.มาตรา 62 ที่ดินพิพาทซึ่งเป็นมรดกของโจทก์ย่อมตกทอดได้แก่ ม. มารดาโจทก์ซึ่งเป็นทายาทโดยธรรมทันทีเมื่อครบกำหนดระยะเวลาดังกล่าว ตามมาตรา 1602 และ ม. ซึ่งเป็นผู้จัดการมรดกของโจทก์ตามคำสั่งศาล ได้จดทะเบียนรับโอนมรดกที่ดินพิพาทมาเป็นของตน แม้ต่อมาศาลได้มีคำสั่งถอนคำสั่งที่ให้โจทก์เป็นคนสาบสูญ คำสั่งนั้นย่อมไม่กระทบกระทั่งถึงความสมบูรณ์แห่งการทั้งหลายอันได้ทำไปโดยสุจริตในระหว่างเวลาตั้งแต่ศาลมีคำสั่งให้เป็นคนสาบสูญจนถึงเวลาถอนคำสั่งนั้น ตามมาตรา 63 วรรคหนึ่ง ที่ดินพิพาทจึงเป็นกรรมสิทธิ์ของ ม. โดยผลของกฎหมาย ไม่ใช่เรื่อง ม. ได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทโดยการครอบครองปรปักษ์ เพราะการครอบครองปรปักษ์ตามมาตรา 1382 ต้องเป็นการครอบครองทรัพย์สินของผู้อื่น จำเลยที่ 2 ในฐานะผู้จัดการมรดกของ ม. ไม่อาจอ้างว่า ม. ได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทโดยการครอบครองปรปักษ์
ศาลมีคำสั่งถอนคำสั่งที่ให้โจทก์เป็นคนสาบสูญเมื่อวันที่ 9 มีนาคม 2563 มีผลให้โจทก์กลับเป็นบุคคลผู้มีสิทธิตามกฎหมาย รวมทั้งการใช้สิทธิทางศาลได้ดังเดิม เช่นนี้ต้องถือว่า วันดังกล่าวเป็นวันที่โจทก์รู้ว่าตนมีสิทธิเรียกที่ดิน พิพาทคืน อายุความ 1 ปี ตาม ป.พ.พ. มากตรา 419 ประกอบมาตรา 63 วรรคท้าย ต้องเริ่มนับแต่วันดังกล่าว โจทก์ฟ้องคดีนี้วันที่ 22 มิถุนายน 2563 คดีโจทก์ไม่ขาดอายุความ
(หมายเหตุ 1 ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้โจทก์เป็นคนสาบสูญ เมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม 2552
2 เมื่อปี พ.ศ. 2557 โจทก์ได้กลับมาบ้าน หลังจากนั้น ม.มารดาถึงแก่กรรม จำเลยทั้งสองจึงเป็นผู้จัดการมรดกของ ม.
3 วันที่ 9 มีนาคม 2563 ศาลชั้นต้นมีคำสั่งเพื่อถอนคำสั่งให้โจทก์เป็นคนสาบสูญ
4 ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ตราบใดที่ศาลยังไม่ได้มีคำสั่งถอนคำสั่งให้โจทก์เป็นคนสาบสูญ ก็ต้องถือว่าโจทก์ยังเป็นบุคคลที่ถึงแก่ความตาย ไม่อาจใช้สิทธิใดๆตามกฎหมายได้ เมื่อปรากฏว่า ศาลเพิ่งมีคำสั่งถอนคำสั่งให้โจทก์เป็นคนสาบสูญ ซึ่งมีผลทำให้โจทก์กลับเป็นบุคคลผู้มีสิทธิตามกฎหมาย รวมทั้งสิทธิในการใช้สิทธิทางศาลได้ดังเดิม โจทก์ต้องฟ้องเรียกเอาทรัพย์คืนภายในกำหนดหนึ่งปี)
นายผดุงศักดิ์ จันเดชชนะวงศ์ ที่ปรึกษานายกสภาทนายความ กรรมการสภาทนายความจังหวัดนครราชสีมา และกรรมการสภาทนายความภาค 3 ปีบริหาร 2565-2568 โทร.081-9663849