ฎีกาเด่นรายวันโดยที่ปรึกษา ดร.วิเชียร ชุบไธสง นายกสภาทนายความ …
3319.เคยต้องคำพิพากษาว่ากระทำความผิดตาม พ.ร.บ.ป่าไม้ แม้ในภายหลังกฎหมายบัญญัติว่าไม่เป็นความผิดก็ยังถือว่าขาดคุณสมบัติการเป็นผู้ใหญ่บ้าน
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3558/2565 (เล่ม 11 หน้า 57) จำเลยกับพวกร่วมกันทำไม้สัก ซึ่งเป็นไม้หวงห้ามประเภท ก. ที่ขึ้นในที่ดินมีกรรมสิทธิ์ตามประมวลกฎหมายที่ดินของวัด ไม้ของกลางที่ขึ้นในที่ดินเกิดเหตุดังกล่าวจึงไม่เป็นไม้หวงห้าม ตาม พ.ร.บ.ป่าไม้ พ.ศ. 2484 มาตรา 7 วรรคหนึ่ง (ที่แก้ไขใหม่) อันเป็นบทบัญญัติของกฎหมายที่บัญญัติใหม่ภายหลัง เมื่อคดีดังกล่าวมีคำพิพากษาถึงที่สุดให้ลงโทษจำเลยไปแล้ว มีผลให้ถือว่าจำเลยไม่เคยต้องคำพิพากษาว่าได้กระทำความผิดฐานร่วมกันทำไม้หวงห้ามในคดีอาญาของศาลชั้นต้นมาก่อน ตาม ป.อ. มาตรา 2 วรรคสอง เท่านั้น แต่เมื่อศาลปกครองสูงสุดมีคำพิพากษาว่า ผู้ฟ้องคดีที่ 1 ซึ่งเป็นจำเลยคดีนี้ตกเป็นผู้เคยต้องคำพิพากษาถึงที่สุดว่ากระทำผิดเกี่ยวกับกฎหมายว่าด้วยป่าไม้ อันมีลักษณะต้องห้าม ไม่อาจรับเลือกตั้งเป็นผู้ใหญ่บ้านได้ ตามมาตรา 12(11) แห่ง พ.ร.บ. ลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457 ผู้ฟ้องคดีที่ 1 ซึ่งเป็นจำเลยคดีนี้เป็นผู้ขาดคุณสมบัติในการดำรงตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านตามมาตรา 14 วรรคหนึ่ง (2) แห่งพระราชบัญญัติดังกล่าว ตั้งแต่วันที่ 10 พฤศจิกายน 2554 ซึ่งเป็นวันที่ศาลมีคำพิพากษาถึงที่สุด คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดย่อมมีผลผูกพันจำเลยซึ่งเป็นคู่ความ ตามมาตรา 70 วรรคหนึ่ง แห่ง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครอง และวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 จำเลยจึงต้องพ้นจากตำแหน่งผู้ใหญ่บ้าน นับแต่วันที่ 10 พฤศจิกายน 2554 เป็นต้นมา จำเลยมีสิทธิได้รับเงินค่าตอบแทนตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านเพียงก่อนวันที่ระบุในคำสั่งให้พ้นตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านตามข้อ 7 ข(1) ของระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการเบิกจ่ายเงินค่าตอบแทนตำแหน่ง และเงินอื่นๆ ให้แก่กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน แพทย์ประจำตำบล สารวัตรกำนัน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านฝ่ายปกครอง และผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านฝ่ายรักษาความสงบ พ.ศ. 2546 เท่านั้น
แม้ พ.ร.บ.ป่าไม้ พ.ศ. 2484 มาตรา 7 วรรคหนึ่ง (ที่แก้ไขใหม่) มีผลตามกฎหมาย โดยให้ถือว่าจำเลยไม่เคยต้อง คำพิพากษาว่าได้กระทำความผิดตามกฎหมายโดยให้ถือว่า จำเลยไม่เคยต้องคำพิพากษาว่าได้กระทำความผิดฐานร่วมกันทำไม้มาก่อนดังที่วินิจฉัยมาแล้ว แต่ก็หาเป็นเหตุให้มีผลลบล้างบทบัญญัติ มาตรา 14 วรรคหนึ่ง (2) แห่ง พ.ร.บ.ลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457 ที่บัญญัติให้ผู้ใหญ่บ้านต้องพ้นจากตำแหน่งด้วยเหตุขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้ามการเป็นผู้ใหญ่บ้าน ตามมาตรา 12 (11) และศาลปกครองสูงสุดให้กลับกลายเป็นว่าจำเลยไม่เคยขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้าม ตามมาตรา 14 วรรคหนึ่ง (2) มาก่อนแต่อย่างใด การเข้าสู่ตำแหน่งและการพ้นจากตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านยังคงเป็นไปตามบทบัญญัติแห่ง พ.ร.บ.ลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457 แยกต่างหากจากกรณีกฎหมายบัญญัติในภายหลังให้มีผลทำให้การกระทำนั้นไม่เป็นความผิด ตาม ป.อ. มาตรา 2 วรรคสอง
โจทก์ซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐมีหน้าที่จ่ายเงินตามบทบัญญัติของกฎหมายให้แก่จำเลยตามระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการเบิกจ่ายเงินตอบแทนตำแหน่ง และอื่นๆให้แก่กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน แพทย์ประจำตำบล สารวัตรกำนัน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านฝ่ายปกครอง และผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านฝ่ายรักษาความสงบ พ.ศ. 2546 ข้อ 4 (ข) โดยจำเลยไม่มีสิทธิได้รับซึ่งมีมูลเหตุจากการที่จำเลยปกปิดไม่แจ้งข้อเท็จจริงเกี่ยวกับจำเลยต้องคำพิพากษาถึงที่สุดว่ากระทำผิดฐานร่วมกันทำไม้หวงห้ามอันเป็นกฎหมายว่าด้วยป่าไม้ ซึ่งเป็นข้อเท็จจริงที่เป็นสาระสำคัญ โดยจำเลยจะไม่มีสิทธิได้รับเงินค่าตอบแทนตำแหน่งผู้ใหญ่บ้าน จึงเป็นกรณีโจทก์เบิกจ่ายเงินค่าตอบแทนตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านให้แก่จำเลย ปโดยสำคัญผิดว่า จำเลยมีสิทธิได้รับ การรับเงินค่าตอบแทนตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านของจำเลยไปจากโจทก์ จึงเป็นการรับไปโดยมิชอบ โจทก์ในฐานะเจ้าของเงินค่าตอบแทนตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านจ่ายให้แก่จำเลยไปโดยสำคัญผิด ย่อมมีสิทธิติดตามเอาเงินของโจทก์คืนจากจำเลยผู้ไม่มีสิทธิที่จะได้รับหรือยึดถือไว้ ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1336 จำเลยจึงต้องรับผิดคืนเงินค่าตอบแทน ตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านให้แก่โจทก์
นายผดุงศักดิ์ จันเดชชนะวงศ์ ที่ปรึกษานายกสภาทนายความ กรรมการสภาทนายความจังหวัดนครราชสีมา และกรรมการสภาทนายความภาค 3 ปีบริหาร 2565-2568 โทร.081-9663849