ฎีกาเด่นรายวันโดยที่ปรึกษา ดร.วิเชียร ชุบไธสง นายกสภาทนายความ …
3558.ผู้เช่าซื้อส่งมอบรถยนต์ที่เช่าซื้อคืนภายหลังเป็นผู้ผิดนัดชำระค่าเช่าซื้อ ผู้เช่าซื้อต้องชำระค่าขาดราคา
คำพิพากษาฎีกาที่ 3521/2567 (เล่ม 7 หน้า 1565) โจทก์เป็นบริษัทที่ประกอบธุรกิจให้เช่าซื้อมิใช่สถาบันการเงิน ตามความหมาย มาตรา 3 ของ พ.ร.ก. การให้ความช่วยเหลือทางการเงินแก่ผู้ประกอบวิสาหกิจที่ได้รับผลกระทบจากการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 พ.ศ. 2563 ส่วนจำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นบุคคลธรรมดาเป็นผู้เช่าซื้อรถยนต์ไปจากโจทก์ โดยมีจำเลยที่ 2 เป็นผู้ค้ำประกัน ไม่ปรากฏว่าจำเลยที่ 1 อยู่ในฐานะเป็นผู้ประกอบวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม ตามความหมายที่กำหนดในพระราชกำหนด จึงไม่อาจนำบทบัญญัติแห่งพระราชกำหนด และประกาศธนาคารแห่งประเทศไทย ที่ สกส 1.3/2563 ซึ่งออกตามมาตรา 15 ของพระราชกำหนดมาใช้บังคับแก่โจทก์และจำเลยที่ 1 ได้
หนี้ตามสัญญาเช่าซื้อเป็นหนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระแน่นอน โจทก์และจำเลยที่ 1 ตกลงทำบันทึกยินยอมให้จำเลยที่ 1 พักชำระหนี้ตั้งแต่งวดที่ 21 ประจำวันที่ 10 เมษายน 2563 ซึ่งยังค้างชำระอยู่ 64 งวด โดยให้เริ่มผ่อนชำระตั้งแต่วันที่ 10 ตุลาคม 2563 เป็นต้นมา และงวดต่อไปทุกวันที่ 10 ของเดือนถัดไปจนกว่าจะครบถ้วน มีผลให้กำหนดเวลาชำระค่างวดจากเดิมครบกำหนดงวดที่ 84 วันที่ 10 กรกฎาคม 2568 ขยายออกไปถึงวันที่ 10 มกราคม 2569 ถือว่าโจทก์ยอมผ่อนเวลาให้จำเลยที่ 1 ลูกหนี้ โดยจำเลยที่ 2 ผู้ค้ำประกันไม่ได้ตกลงด้วยในการผ่อนเวลานั้น จำเลยที่ 2 ย่อมหลุดพ้นความรับผิดต่อโจทก์ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 700 วรรคหนึ่ง
จำเลยที่ 1 ส่งมอบรถยนต์ที่เช่าซื้อคืนโจทก์ โดยในขณะส่งคืนทรัพย์สินที่เช่าซื้อ จำเลยที่ 1 ตกเป็นผู้ผิดนัด ชำระหนี้แล้ว กรณีไม่ต้องด้วย ป.พ.พ. มาตรา 573 ที่บัญญัติว่า “ผู้เช่าจะบอกเลิกสัญญาในเวลาใดเวลาหนึ่งก็ได้ ด้วยส่งมอบทรัพย์สินกลับคืนให้แก่เจ้าของโดยเสียค่าใช้จ่ายของตนเอง” ซึ่งให้สิทธิผู้เช่าซื้อเลิกสัญญาเช่าซื้อในขณะที่ตนเองยังมิได้ตกเป็นผู้ผิดนัดและส่งผลให้สัญญาเช่าซื้อเป็นอันเลิกกัน การส่งมอบรถที่เช่าซื้อคืนโจทก์ของจำเลยที่ 1 ไม่ถือว่าเป็นการเลิกสัญญาตามบทบัญญัติดังกล่าว
สัญญาเช่าซื้อข้อ 14 ระบุว่า ผู้เช่าซื้อจะบอกเลิกสัญญาเช่าซื้อในเวลาใดๆ เสียก็ได้ โดยผู้เช่าซื้อจะต้องคืนและส่งมอบรถในสภาพซ่อมแซมเรียบร้อยใช้การได้ดี ในสภาพเช่นเดียวกับวันที่ได้รับมอบรถไปจากเจ้าของ พร้อมทั้งส่วนควบอุปกรณ์และอะไหล่ของรถที่เช่าซื้อทั้งหมดให้แก่เจ้าของ ณ ที่ทำการของเจ้าของ และชำระเงินทั้งปวงที่ถึงกำหนดชำระหรือเป็นหนี้ตามสัญญานี้อยู่ในเวลานั้นทันที และผู้เช่าซื้อตกลงให้เจ้าของมีสิทธิที่จะเรียกร้องค่าเสียหายตามที่กำหนดไว้ในข้อ 13 อีกส่วนหนึ่ง(ถ้ามี) เป็นการให้สิทธิจำเลยที่ 1 ในฐานะผู้เช่าซื้อบอกเลิกสัญญาเช่าซื้อ โดยจำเลยที่ 1 ต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขดังกล่าว
จำเลยที่ 1 ไม่สามารถชำระค่าเช่าซื้อตามสัญญาและนำรถยนต์มาส่งมอบคืนแก่โจทก์ และทำหนังสือแสดงเจตนา บอกเลิกสัญญาโดยยอมรับผิดเช่นเดียวกับที่ระบุไว้ในสัญญาเช่าซื้อ ซึ่งโจทก์ได้รับมอบรถยนต์ที่เช่าซื้อไว้เท่ากับว่าโจทก์ ยอมผ่อนผันเงื่อนไขที่ต้องปฏิบัติตามข้อสัญญาข้อ 14 บางส่วน ที่ให้สิทธิแก่ผู้เช่าซื้อบอกเลิกสัญญาเช่าซื้อได้โดยส่งมอบรถในสภาพซ่อมแซมเรียบร้อยใช้การได้ดี และชำระเงินทั้งปวงที่ถึงกำหนดชำระหรือเป็นหนี้ตามสัญญานี้อยู่ในเวลานั้นทันที ทั้งเป็นการที่โจทก์ยอมยกเว้นข้อปฏิบัติใดๆ ให้แก่จำเลยที่ 1 บางส่วน ตามสัญญาข้อ 21 ประกอบกับสัญญาเช่าซื้อ ข้อ 14 กำหนดให้ผู้ให้เช่าซื้อสงวนสิทธิที่จะเรียกร้องค่าเสียหายตามสัญญาข้อ 13 อีกส่วนหนึ่ง ไว้ล่วงหน้าแล้ว ทั้งโจทก์มีหนังสือแจ้งสิทธิการซื้อรถที่เช่าซื้อก่อนประมูลขายทอดตลาด และหนังสือแจ้งกำหนดการประมูลรถยนต์ที่เช่าซื้อแก่จำเลยทั้งสอง และเมื่อขายทอดตลาดรถยนต์ที่เช่าซื้อแล้ว โจทก์มีหนังสือแจ้งผลการขายทอดตลาดและสรุปภาระหนี้ให้จำเลยทั้งสองชำระหนี้ อันเป็นการปฏิบัติไปตามสัญญาเช่าซื้อข้อ 11 วรรคท้าย และข้อ 13 แสดงว่าโจทก์ยึดถือและปฏิบัติตามสัญญาเช่าซื้อ จึงฟังได้ว่า จำเลยที่ 1 บอกเลิกสัญญาเช่าซื้อแก่โจทก์ตามสัญญาข้อ 14 หาใช่โจทก์และจำเลยที่ 1 สมัครใจเลิกสัญญาเช่าซื้อกันโดยปริยายไม่ จำเลยที่ 1 ต้องรับผิดชำระค่าขาดราคาแก่โจทก์
ข้อตกลงที่จำเลยที่ 1 ต้องรับผิดชำระค่าขาดราคาแก่โจทก์ตามสัญญาเช่าซื้อ เป็นการกำหนดค่าเสียหายไว้ล่วงหน้าอันเป็นเบี้ยปรับ ซึ่งหากสูงเกินส่วนศาลย่อมลดลงเป็นจำนวนพอสมควรได้ ตาม ป.พ.พ.มาตรา 383 วรรคหนึ่ง
นายผดุงศักดิ์ จันเดชชนะวงศ์ ที่ปรึกษานายกสภาทนายความ กรรมการสภาทนายความจังหวัดนครราชสีมา และกรรมการสภาทนายความภาค 3 ปีบริหาร 2565-2568 โทร.081-9663849