ฎีกาเด่นรายวันโดยที่ปรึกษา ดร.วิเชียร ชุบไธสง นายกสภาทนายความ …
3221.การสมรสที่เป็นโมฆะไม่ต้องมีการแบ่งทรัพย์สินระหว่างสามีภริยา
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 4650/2565 (เล่ม 10 หน้า 159) ศาลพิพากษาว่าการจดทะเบียนสมรสระหว่างผู้ร้องกับผู้คัดค้านเป็นโมฆะ การสมรสดังกล่าวย่อมไม่สมบูรณ์หรือเสียเปล่ามาตั้งแต่วันที่ทำการสมรส ถือว่าไม่มีการสมรสเกิดขึ้น ระหว่างผู้ร้องและผู้คัดค้าน เมื่อไม่มีการสมรสย่อมไม่มีเหตุที่จะต้องจดทะเบียนหย่า และคู่สมรสย่อมไม่มีความสัมพันธ์ ทางทรัพย์สินระหว่างกันอันเป็นไปตามบทบัญญัติ มาตรา 1498 กล่าวคือ การสมรสที่เป็นโมฆะไม่ก่อให้เกิดความสัมพันธ์ ทางทรัพย์สินระหว่างสามีภรรยาไม่ต้องมีการแบ่งทรัพย์สินกันอย่างสามีภริยาทรัพย์สินที่ฝ่ายใดมีหรือได้มาไม่ว่าก่อนหรือหลังการสมรส รวมทั้งดอกผล คงเป็นของฝ่ายนั้น ส่วนบรรดาทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ร่วมกันให้แบ่งคนละครึ่ง ดังนั้น ข้อตกลงใดๆ ที่เกี่ยวกับความสัมพันธ์ของสามีภรรยาที่การสมรสเป็นโมฆะ เป็นเรื่องที่เกี่ยวเนื่องกับการสมรสที่เป็นโมฆะ จึงไม่อาจมีได้โดยสมบูรณ์ การตกลงเรื่องสินสมรสในบันทึกข้อตกลงการหย่าและข้อตกลงเพิ่มเติม เป็นนิติกรรมที่ต้องอาศัยความสัมพันธ์ที่สมบูรณ์ของสามีภรรยา เมื่อผู้ร้องทำบันทึกข้อตกลงการหย่าและข้อตกลงเพิ่มเติมโดยไม่ทราบถึงสิทธิและหน้าที่ของผู้ร้องที่มีอยู่ตามกฎหมาย ด้วยเหตุที่ผู้คัดค้านปกปิดข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการจดทะเบียนซ้อน จึงไม่อาจถือว่า ผู้ร้องทำบันทึกข้อตกลงดังกล่าวด้วยความสมัครใจโดยมีเจตนาแยกการทำกิจกรรมที่มีผลสมบูรณ์ออกจากการจดทะเบียนสมรสที่เป็นโมฆะ และมีเจตนาระงับข้อพิพาทอันใดอันหนึ่งซึ่งมีอยู่หรือจะมีขึ้นนั้นให้เสร็จสิ้นไปด้วยต่างยอมผ่อนผันให้แก่กัน ไม่เข้าลักษณะเป็นสัญญาประนีประนอมยอมความ ตาม ป.พ.พ.มาตรา 850
(หมายเหตุ 1 เมื่อไม่มีการสมรสย่อมไม่มีเหตุที่จะต้องจดทะเบียนหย่า และคู่สมรสย่อมไม่มีความสัมพันธ์ทางทรัพย์สินระหว่างกัน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1498
2 ศาลชั้นต้นมีคำสั่งว่า การจดทะเบียนสมรสระหว่างผู้ร้องกับผู้คัดค้านเป็นโมฆะ และให้เพิกถอนบันทึกข้อตกลงการหย่า และบันทึกข้อตกลงเพิ่มเติมเฉพาะในส่วนทรัพย์สินที่เป็นสินสมรสระหว่างผู้ร้องและผู้คัดค้าน
3 ศาลอุทธรณ์คดีชำนัญพิเศษแผนกคดีเยาวชนและครอบครัว พิพากษาแก้เป็นว่า ไม่เพิกถอนบันทึกข้อตกลง และบันทึกข้อตกลงเพิ่มเติมที่แนบท้ายทะเบียนหย่า
4 ศาลฎีกามีคำวินิจฉัยข้างต้น โดยพิพากษาแก้เป็นว่า ให้เพิกถอนบันทึกข้อตกลงและบันทึกข้อตกลงเพิ่มเติมที่แนบท้ายทะเบียนหย่า)
นายผดุงศักดิ์ จันเดชชนะวงศ์ ที่ปรึกษานายกสภาทนายความ และกรรมการสภาทนายความจังหวัดนครราชสีมา และกรรมการสภาทนายความภาค 3 ปีบริหาร 2565-2568 โทร.081-9663849